Matki Boskiej Gromnicznej

40 dni po Bożym Narodzeniu obchodzimy święto Objawienia Pańskiego i zarazem święto Oczyszczenia Najświętszej Marii Panny w Świątyni Jerozolimskiej.

Zgodnie z prawem Mojżeszowym w 40 dni po narodzinach pierworodnego syna matka ofiarowywała go w świątyni, składając ofiarę z baranka lub dwu gołębi. W ten sposób kończył się tak zwany wywód czyli separacja społeczna kobiety po porodzie.

Święto Oczyszczenia NMP po raz pierwszy obchodzono w V wieku, wtedy to wprowadził je papież Galazy. W VII wieku papież Sergiusz I nakazał wiernym by w procesji tego dnia wraz z kapłanami obchodzili wyznaczone miejsca w mieście, niosąc zapalone świece. Stąd też wywodzące się z tych czasów nazwy święta – Festum Candelarum, Maria Lichtmess, Hromnica, a w Polsce – Gromniczna.

W to święto powszechnie święci się duże świece woskowe, przewiązane wstążką i zdobione gałązkami świerczyny. Taką poświęconą świecę niosło się do domu, bacząc by nie zgasła. U pułapu izby kopcono nią znak krzyża, co mało chronić domostwo od burzy, gromu i sprowadzać pomyślność. Jeśli w czasie tego powrotu do domu trzy krople wosku spadły na dłoń uznawano to za wróżbę pomyślną. Jeśli zaś zapalne od niej świeczuszki gasły, wróżyło to niechybnie śmierć w domostwie. Zgaszoną świecą okadzano całe domostwo, ufając, że ochroni to przed chorobami. Zwano gromnicę świecą cudowną. Lano ją najczęściej z wosku pszczelego, ta lana z wosku białego wykorzystywana była tylko podczas radosnych kościelnych uroczystości. Polscy wielcy panowie otrzymywali gromnicę czasem od samego papieża. Ludowi wiejskiemu gromnica towarzyszyła przez całe życie. W zwyczaju było kupowanie jej dziecku do chrztu lub do I komunii, aby miało własną. Była też gromnica główna, domowa, zwykle umieszczana w ołtarzyku wraz z wielkanocną palmą, którą zatykano za świętym obrazem. W czasie zagrożenia domu i jego mieszkańców ustawiano zapaloną gromnicę w oknie, miała w ten sposób chronić przed piorunami. Gdy pożar trawił sąsiednie domostwa towarzyszył gromnicy obraz św. Agaty, która broniła chaty od ognia. Jeśli przebywający w podróżny domownik nie wracał w porę, odmawiano przy blaski gromnic różaniec w intencji nieobecnego.

W rękach umierającego miała ona dawać mu lżejsze skonanie i chronić przed złymi duchami.

Na Mazowszu twierdziło się, że od Gromnicznej wilki chadzały stadami. Być może wynikało to z faktu, iż uroczystości Oczyszczenia NMP splotły się z pogańskim świętem patrona ochrony przed wilkami. Stała się więc Matka Boska Gromniczna także patronką wilków.

Od Matki Boskiej Gromnicznej rozpoczyna się dawnym zwyczajem pełnia karnawału.

e.bigas

UWAGA: Archiwum dyskusji na forum znajdziesz tutaj.